1 Nisan 2008 Salı

SERABRAL PALSİ

Serabral Palsi:

Dogum oncesi, dogum sirasinda yada dogum sonrasi herhangi bir nedenle beynin hasar gormesi sonucu olusan motor (ve bazi durumlarda mental) bozukluktur. SP adale sertliginde bozukluk, anormal, postur (durus bozuklugu) ve bozuk hareket gorunumuyle karsimiza cikar.SP gelisimsel bir bozukluktur. Motorfonksiyonlarda bozuklugun yaninda, duyu bozukluklari,(sensorial disfonksiyon), gozde kayma, titreme (nistagmus) gibi bozukluklar zeka geriligi (mental retardasyon), davranis bozukluklari, ogrenme guclukleri, dil-konusma bozukluklari ve agiz dis problemleri de gorulebilir.

Beyinde motor bolgenin (kol-bacaklarin tam kullanimi, yurume, yemek yeme, merdiven cikma gibi gunluk yasami surdurmeye yarayan hareket yetenegini saglayan beyin bolgesi) gelisimi 7-8 yaslarinda tamamlanir. Hamilelik doneminin baslangicinda 7-8 yaslarina kadar beyinde olusabilecek herhangi bir problem bu bolgenin fonksiyon bozuklugu olarak karsimiza cikar.

Ortaya cikan tablo ise serebral paralizi olarak adlandirilir.
SP' de beyin hasari ilerleyici degildir. Fakat ortaya cikan sorun omur boyu devam eder. SP'nin gorulme sikligi hakkinda cok net bilgiler olmamakla birlikte, ABD' de olculen oranlar dunya geneli icin bir kiyaslama imkani verebilir. ABD'de toplam nufusun %0.2' si (1000' de 2) SP' lidir. Buna gore ABD' de yaklasik 1.000.000 SP'li vardir. Bu rakama her yil 5000-7000 bebek eklenir. Ulkemizde ise bu konuda yeterli ve guvenilir bir istatistik olmamakla birlikte, toplam nufus icerisindeki SP'li oraninin %0.166 ( 600' de 1 ) oldugu tahmin dilmektedir. Buna gore Turkiye' de yaklasik 700000 SP'li bulunmaktadir.


Turkiye de oranlarin fazla olmasi akraba evlilikleri, hamilelik doneminde gecirilen hastaliklarin fazla olmasi ve bakim sartlarinin yetersizligi, dogum sartlarinin olumsuzlugu, bebek bakim hizmetlerinin yetersizligi, ilk cocukluk yillarinda bebeklerde bulasici ve atesli hastaliklarin fazlaligi ve beslenme yetersizligi gibi sebeplere baglanmaktadir.

Serebral paralizin sebepleri:

Dogum oncesi nedenler:

*Genetik durumlar
*Hamilelik doneminde gecirilen enfeksiyonlar
*Rubella, herpes
*Bebegin anne karninda oksijensiz kalmasi
*Plesentanin gelisim bozuklugu yada erken ayrilmasi
*Rh uyusmazligi ( eritroblastosis fetalis, hemolitik anemi, hiperbilirubinemi )
*Metabolik hastaliklar ( diabetes mellitus, hamilelik toksemisi )
*Gelisimsel bozukluklar ( vaskuler yada iskelet yapida )
*Beslenme bozukluklari
*Sigara, alkol yada madde bagimliligi
*Annenin enzim veya L-Dopa tedavi gormesi
*Akraba evlilikleri
*Annenin aldigi ilaclar
*Hamilelik doneminde gecirilen tibbi mudahaleler

Dogum sirasinda olusan nedenler

*Zor dogum (anoksi), plesentanin erken ayrilmasi, uzayan dogum
*Ilac sedasyonuna bagli asfiksi nedeniyle beyin kan damarinda kompresyon ve yirtilma
*Premature (erken dogum), postmature (gec dogum )
*Kordon komplikasyonlari
*Gelismis anomalileri ( makat dogum, ayaktan gelis )
*Forseps yada vakumla dogum

Dogum sonrasi ( post - natal ) nedenler:

*Dusuk dogum kilosu
*Vaskusler hadiseler ve kafa ici kanama
*Kafa travmasi
*Ensefalopati
*Toksik durumlar
*Kardiak arreste bagli anoksi
*Nobetler ( konvulzyon, epilepsi )
*Tumor
*Viral ve bakteriyal beyin enfeksiyonlari
*Sarilik ( Hiperbilir


SERABRAL PALSININ TEAVISI VARMIDIR; AILELER NE YAPMALIDIR
Tedavisi var midir ?



SP'nin tam bir tedavisi yoktur; beyindeki hasari iyilestirecek bir tedavi yontemi henuz bulunamamistir. Ancak SP'li cocugun sorunlarinin her biri icin cesitli tedaviler mevcuttur. Her cocugun sorunlarina gore ozel tedavi plani yapilmali, sabirla uzun yillar tedaviye devam edilmeli ve cocuk buyudukce sorunlar degisirse tedavi plani gozden gecirilmelidir.
Uygun tedavii ile her SP'li cocuk kapasitesine gore mutlaka yeni beceriler kazanacaktir. Beyinde zedelenen hucrelerin yaninda saglam hucreler de vardir, bazi yontemlerle bu hucreler gelistirilerek cocugun yeni beceriler kazanmasi saglanabilir.
Onemli olan tani konur konmaz surekli olarak yilmadan tedaviyi surdurmektir. Tedavi ilac, fizyoterapi, egzersiz, cihazlar, ameliyatlar ve ozel egitimden olusur. Cok yonlu ve uzun suren bu tedavi hekim, terapist ve diger saglik elemanlarindan olusan bir ekip tarafindan surdurulmelidir.
Ayrica cocugun beslenmesi, dis sagligi, asilari, aile hayatina katilmasi ve okula gitmesi de ihmal edilmemelidir.

Ilac

Serebral palside beyindeki hasari tedavi edebilecek bir ilac henuz kesfedilmemistir. Ancak nobetlerin, kaslardaki sertligin ve salya akitmanin tedavisinde kullanilan cesitli ilaclar vardir. Cocuk Norolojisi Uzmani nobetleri onlemek icin gerekli ilaclari verir.
Kaslardaki sertlik icin ise baklofen (Lioresal), clonazepam (Rivotril), diazepam (Diazem), tizanidin (Sirdalud) kullanilir. Ilac tedavisine mutlaka hekim kontrolunde baslanir, doktora danisilmadan ilac birakilmaz veya dozu degistirilmez. Yan etki gorulurse de gecikmeden doktora basvurulur.

Botulinum Toksin (Botox)

Spastik SPli cocuklarda parmak ucu yurume, makaslama, bukuk diz yuruyusu gibi sorunlari cozmekte kullanilan yeni gelistirilmis bir tedavi bicimi Botulinum toksin A dir. Botulinum toksin sinirle kas arasindaki baglantiyi engeller. Bu sayede sinirden kasa kasilma emri gidemez, kas daha az kasilir ve spastisite azalir. Botulinum toksin A Turkiye de Botox adiyla bulunmaktadir. Yalnizca hekim recetesi ve heyet raporu ile temin edilebilir ve mutlaka hekim tarafindan uygulanir. Botox uygulamasi oncesinde ayrintili bir muayene yaparak cocugun bu tedavi icin uygun olup olmadigini saptamak gereklidir. Uygulama spastik kas icine igne ile yapilir. Igne yapmadan once uyusturucu krem surulebilir ya da hafif bir uyku ilaci verilebilir. Anestezi gerekmez.
Botox un etki suresi 3 - 6 ay kadardir. Bu sureden sonra istenirse igne tekrarlanabilir.Gevsetici etki igne yapildiktan 2 hafta sonra baslar, en fazla etki 6 hafta icinde gorulur. Cocugun dengesi duzelir ve yurumesi kolaylasir. Spastisitenin erken donemlerinde kullanilirsa Botox daha etkilidir ve uzun sureli, hatta kalici yarar saglayabilir. Botox ignesi yapildiktan sonra duzenli fizik tedavi uygulamasi cok onemlidir. Igne yapilan kaslarin egzersizle guclendirilmesi ignenin etkisini arttirir. Bazi cocuklarda igneden sonra egzersizle birlikte cihazlar da verilebilir. Botox, egzersiz ve cihazlarin birlikte kullanimi spastik kasi uzatir, sekil bozuklugu gelisme riski ve ameliyat ihtiyaci azalir, kasin normal gelisme sansi artar.
Botox un yan etkisi yok denecek kadar azdir. Bazen igne yapilan bolgede agri, bazen de genel bir gucsuzluk hissi olabilir. Cok nadiren bacaklarda kramplar veya ates gozlenebilir. Tum bu yan etkiler gecicidir.
Botox yan etkisinin hic denecek kadar az olmasi, gevseme etkisinin sadece igne yapilan kasta gorulmesi gibi olumlu yonleri nedeniyle yasi kucuk spastiklerde vazgecilmez ilaclardandir. Ancak her cocuga uygulanamaz ve yaygin kas sertliginde yetersiz kalir. Botox sadece belirli kas gruplarindaki sertlikler icin kullanilabilir, genel sertlik hali icin uygun degildir. Bacaklarda deformite (sekil bozuklugu) olan cocuklara ve iki yasindan kucuk cocuklara Botox uygulanmaz.

Intratekal Baklofen Pompasi (ITB)

Spastisite tedavisinde kullanilan baklofen adli ilac agizdan alindiginda beyinde istenen etkiyi gosteremez ve yeterli gevseme saglayamaz. Bu nedenle spastisitesi cok agir olan cocuklarda kaslarin gevsemesini saglamak amaci ile bu ilac dogrudan beyin omurilik sivisi icine verilirek beyinde istenen etki saglanir.
Bu amacla belden omurilik icine ince bir hortum yerlestirilir ve bu hortuma icinde ilac olan bilgisayar kontrollu bir pompa baglanir. Kucuk bir ameliyatla bu pompa cocugun karnina, hortumda beline yerlestilir. Pompanin icinde 2-3 ay yetecek ilac bulunur ve bosaldikca igne ile ilac tekrar doldurulur. ITB pompasi sayesinde tum govdesinde yaygin sertligi olan cocuklarda gevseme saglanir, cocugun bakimi kolaylasir, egzersizleri daha rahat yaptirilabilir, oturmasi kolaylasir. Bacaklarindaki asiri kasilmalardan dolayi yuruyemeyen cocuklarda daha rahat bir yurume saglanabilir. Ancak ITB pompasi konan cocuklar ilac dozunun ayarlanmasi ve yan etkilerin onlenmesi icin hekim tarafindan duzenli olarak kontrol edilmelidirler. Pompa mikrop kapabilir, menenjit olusabilir, hortum yerinden cikabilir, ilac aniden kesilirse cok siddetli kasilmalar olusabilir veya ilacin dozu fazla gelirse cocuk nobet gecirebilir. Cocugun pompa konduktan sonraki donemde cok yogun fizik tedavi gormesi gerekir, aksi takdirde istenen etki saglanamaz. ITB cok pahali ve yan etkilerinden dolayi uygulamasi ve takibi zor bir tedavi yontemidir. Pompa koymamadan once cocugun bu konuda deneyimlimli bir ekip tarafindan ddegerlendirilmesi ve karar verirken cok dikkatli olunmasi gerekir, cunku bazi spastik cocuklar pompa tedavisindenyararlanamaz

Fizyoterapi neden gereklidir?

Fizyoterapide amac dogru hareketin ogretilmesidir. Cocugun gun icinde duzgun durusu saglanabilirse normal hareket gelisiminin olabilmesi icin gerekli duysal uyari saglanmis olur.

Fizyoterapi ne zaman baslar?

Fizyoterapiye riskli bebeklerde, yani anne karninda, dogum sirasinda veya sonrasinda sorunu olan bebeklerde, yenidogan doneminde baslanmalidir.
Tedaviye erken baslamanin istenmeyen kasilmalari onlemede, bebegin dogru durus sekillerini ogrenmesinde, kendi vucudunu hissetmesinde, ileride gelisebilecek eklem sertliklerini (kontrakturleri) onlemede ve normale yakin hareket ozelliklerini kazanmasinda yarari vardir.

Fizyoterapi nasil yapilir?

Butun cocuklarin anneleri ile yakin iliskiye ihtiyaclari vardir. Ogrenme dogum ile baslar. Ogrenme, anne ve bebek arasinda goz ile ve yuz yuze iliski kurarak baslar. Annenin yuz ifadesi cocukla yakin mesafedeki iliskisi ve bu durumun gunluk yasanti icinde sik tekrari, fizyoterapi egzersizleri, sesler ve deri temasi ile birleserek cocukta olumlu etkiler yaratir. Buna karsilik yeterince ilgilenilmeyen bir cocuk ise daha yavas ve daha az ogrenecektir.
Cocugun fiziksel gelisimi icin onemli bir diger faktor de oyundur. Oyun, cevreyi kesfetmede eglenceli bir durum olarak ifade edilebilir. Oyun ilginc ve hoslanilabilir ise, belirgin bir caba olmaksizin aktif olarak duzenli bir sekilde devam eder. Cocuk icin oyunun esasi zevk verici olmasidir. Bu zevk, hem anne-baba hem de cocuk icin gecerlidir. Cocuk yetiskinlere guluyor, heyecanlaniyorsa oynuyor ve ogreniyordur. Cocukla egzersiz yapmak da oyunlar ile birlesirse aile ve cocuk icin zevkli saatler haline getirilebilir.
Cocuk ile egzersiz yaparken ne yapmak istediginizi gosterdikten sonra beklemek, basarili oldugu durumlarda memnuniyetinizi ifade etmek, destege ihtiyaci olan durumlari onceden kestirerek yardimci olmak onu olumlu etkiler ve caba harcamasini arttirir. Anne-baba dereceli olarak yardimlari azaltmalidir
SP'li cocuklarda tedavinin basarili olabilmesi icin erken tani cok onemlidir.
Bu cocuklar icin kullanilan belirli, etkin ve tedavi edici bir ilac olmamakla birlikte cesitli semptonlari azaltici ilaclar kullanilmaktadir.
SP'li cocuklarda terapi cok onemlidir. Cunku hem cocuklar hemde aileleri icin yasam cok guctur. Pek cok sorun bir aradadir ve yasam boyu surmektedir.
Klinik tablo, SP'nin nedeni, hasar, hasarin boyutlari, eklenen komplikasyonlarin belirlenmesi ve bunlarin siddeti rehabilitasyon programinin hazirlanmasinda, uygulanmasinda ve basariya ulasmasinda cok onemlidir.

Neden Terapiye Gereksinim Vardir?

-Gorulen hareket bozukluklarini en aza indirmek
-Kas iskelet sistemi bozukluklarini en aza indirmek
-Baskalarina bagimliligi en aza indirmek
-Gorme, isitme, konusma, zeka ile ilgili sorunlar varsa bunlari en az duzeye indirmek
-Aileyi egitmek
-Cocuk icin gerekli cevre duzenlemesi yapmak

Anlamini Bilmeniz Gereken Terimler

AFO: Ayak bilegi ve ayagi icine alan plastik yurume veya istirahat cihazi
Akson: Sinir hucresinden cikan emirleri kasa tasiyan uzanti.
Ataksik: Beyincikte olusan hasara bagli denge ve koordinasyon kaybi
Atetoz: El, ayak, yuz ve dilde istemsiz yavas hareketler
Atrofi: Bir doku veya organin boyutlarinda azalma, erime. (Kaslar ozellikle kullanmamaya bagli atrofiye ugrar)
Bukuk diz yuruyusu: Kalca ve dizler bukulu olarak yurume
Deformite: Sekil bozuklugu
Diskinezi: Eklemlerde gorulen anormal istemsiz hareketlerin genel adi
Dizartri: Dil ve agiz kaslarinin spastisitesinin neden oldugu konusma bozuklugu .
Distoni: Kaslarda istemsiz, yavas, uzun sureli kasilmalar
Diplejik: Bacaklari kollarindan daha fazla etkilenmis olan spastik SP li cocuklar
Ekin: Baldir kaslarindaki sertlige bagli olarak parmakuclarinda durma
Eklem hareket acikligi: Bir eklemin yapabilecegi hareketlerin tumu
EMG: Elektromyografi Sinir ve kaslarin calisma duzeyini gosterir
Epilepsi: Nobet, havale, konvulsiyon, sara
Gunluk yasam aktivitesi
Hemiplejik: Vucudun bir yarisi ( sag el-kol ve sag ayak,bacak gibi ) etkilenen cocuklar
Intratekal: Beyin omurilik sivisinin bulundugu merkez sinir sistemi zarlarinin altindaki bolge
Kalca cikigi: Kalca cevresindeki kaslarin spastisitesi nedeniyle olusur, bacakta kisalma, yamulma ve kalcada agriya neden olur. Oturma dengesini bozabilir.
Kontraktur: Bir kas veya tendonun anormal sekilde kisalmasi
Korea: El ve ayakta istemsiz, tik seklinde kasilmalar
Korteks: Beynin ust (kabuk) tabakasi
Kuadriplejik: Her ,iki bacak ve her iki kolda spastisite, Tum vucut tutulumu
Makaslama: Bacaklari birbirine yaklastiran kaslarda sertlik nedeniyle bacaklarin uzatildiginda birbiri uzerine gelmesi, makaslamasi. Bu durum yurume guclugu yaratir ve kalca cikigina neden olabilir.
Merkezi sinir sistemi: Beyin, omurilik ve cevreleyen zarlar
Ortez: Zayifligi veya deformiteyi duzeltmek, yurumeyi kolaylastirmak amaciyla bacaga veya kola distan takilan cihaz. Gunumuzde genellikle plastikten yapilir.
ROM: Range of Motion in kisaltilmisi: Eklem hareket acikligi
Seri alcilama: 2-3 hafta ara ile her seferinde daha fazla duzeltilmis konumda birkac kez alci yaparak spastik kasi uzatma ve eklemin hareketini arttirma islemi
Skolyoz: Omurga yamuklugu
Spastisite: Kaslarda gerginlik ve sertlik. Kaslar ne kadar hizli hareket ettirirlirse o kadar cok sertlesirler. Ayrica heyecanlaninca spastisite artar.
SP:Serebral Palsi, Beyin felci
Spastik: Kaslarinda hareket esnasinda olusan sertligi olan
Tendon: Kaslarin kemige yapisma yerlerindeki sert, ipe benzer yapilar, kiris.
Tetraplejik: Kuadriplejik, Her ,iki bacak ve her iki kolda spastisite, Tum vucut tutulumu
Tonus: Kaslarin gerginligi
Tum vucut tutulumu: Kuadriplejik, Her ,iki bacak ve her iki kolda spastisite, Tum vucut tutulumu

CP CIHAZLAMA

SP li cocukta mobilizasyon yani cocugun hareketlendirilmesi cocugun bedensel, zihinsel ve ruhsal gelisimi acisindan cok onemlidir. Sirtinda egrilik gelisir korkusuyla cocugu oturtmamak ve surekli yatirmak cocugun gelisimi uzerinde son derece olumsuz etkiler yaratir. Bazi cocuklarda cok yogun fizyoterapiye ek olarak basi tutmaya ve oturmaya yardimci olmak amaciyla teknolojinin tum olanaklarindan yararlanilarak oturma ve hareket imkani saglanmalidir. Hareket ozgurlugu cocugun ruh ve zihin gelisimi acisindan son derece onemlidir. Yurume guclugu olan cocuklarda yapilan tum tedavilerin amaci cocugu asiri zorlamadan istedigi yere gidebilecek hareketliligi kazandirmaktir. Yuruyemeyen cocuklarda bu amacla gelistirilen tekerlekli araclardan yararlanilabilir. Asagida resmi olan cihazlarin bir kismi ulkemizde bulunmadigindan yaptirilmalari veya yurtdisindan getirtilmeleri asamasinda mutlaka cocugu takib eden fizyoterapiste ve hekime danismali, onlarin onerileri ile hareket edilmelidir.
Koltuk Degnekleri
Bes yasindan buyuk cocuklar dirsekten destekli koltuk degnekleri (kanadyen) kullanmayi ogrenebilirler ancak SP'li cocuklarda arkaya dogru dusmeler sik olabildiginden koltuk degnegi cok emniyetli degildir. Degnegin kaymasini onlemek icin koltuk degneklerinin uclari biraz buyukce ve vantuzlu olmalidir. Denge guclugu olan cocuklarda uc ayakli (tripod denen) degnekler tercih edilmelidir.

Cihazlar (Ortezler, bireyseller)

Ayaklari ve dizleri duzgun bir sekilde tutar ve yurumeye yardimci olur. SP de iki tur ortez kullanilir. Birincisi olusabilen sekil bozukluklarini onlemek icin geceleri takilan istirahat atelleri, ikincisi ise yurumeye yardimci olmak icin kullanilan ayak ve ayakbilegini tutan, diz altina kadar uzanan plastik kalip AFO lardir (kisa bacak cihazi).
Eskiden oldugu gibi dizi de icine alan metal aksamli cihazlarin kullanimi tamamen terkedilmistir. Bu tur demir cihazlar pahali ve cirkin olmak disinda son derece agir, hantal ve kullanissiz olduklarindan hareketi kolaylastirmak yerine engeller.

Kisa Bacak Cihazlari (AFO'lar)

Plastikten yapilir ve ayakkabi icine giyilir. Cocugun bacaginin kalibi alci ile alinmali ve cihaz alci kalip uzerine yapilmalidir. Aksi takdirde cihaz bacaga iyi oturmaz ve yara acar. Gerekirse bu plastik cihazlara eklem de konularak dizin geriye dogru bukulmesi onlenebilir. GRAFO denilen ozel AFO tipi ise dizin one bukulmesini onler. Yurume guclugu ceken cocugun yurume sorunlarin azaltmakta kullanilan en etkili yontemlerin birisidir. Normal ayakkabilar icine giyildigi icin rahat kullanilir, disaridan gorulmez.


CEREBRAL PALSY REHABILITASYONUNDA ORTEZ KULLANIMI


Ortez, spastik cocukta kol veya bacagi belirli pozisyonda tutmak icin uygulanan cihazdir.

Amac:

- Islevi arttirmak
- Sekil bozuklugu olusumunu engellemek
- Eklemin uygun pozisyonda tutulmasini saglamak
- Destek saglamak
- Spastisiteyi yani asiri kas gerginligini azaltmak ve ameliyat sonrasi kol veya bacagi korumaktir.

Ortez secimi, cocugun yasina motor kontrol duzeyine,sekil bozuklugunun tipine ve cocuktan beklenen islevsel bagimsizlik duzeyine gore degisir.
Gun icerisinde ne kadar sureyle ve nasil kullanilmasi gerektigi fizyoterapistinin verecegi bilgilerle belirlenir

KONUSMA TERAPISI

Lisan fonksyonlanmn bir hemisferde digerine oranla daha baskin olarak ortaya konul masi anlamina gelmektedir. Fakat bu aklimiza bir tur konusma veya isitme bozuldugunu tek bir hemisfere baglayabilecegimiz anlamina gelmez. Nitekim non-dominant hemisferde zaman icerisinde duruma bagli olarak dominant hemisfer haline donebilir.
Aslinda cerebral dominans salt yui~sek beyin merkezlerini icerisine alan karmasik bir fonksyonlar butunu degildir bunu her turlu duyu ve algilamamiz icinde gecerli oldugunu bilmeliyiz. Buna verilebilecek en basit ornek elin kullanimidir.
BROCA ozellikle beyin mekanizmalan uzerine egildigi ve yogunlastigi calismalarinda sol hemisferdeki primer motor kortexle de alakali oldugunu dusundugum Primer Fissurlerin daha erken gelistigini bulmustur. Gene bir diger arastirmaci EBERSTALLER ise sol hemisferdeki primer fissur ile sag hemisferi karsilastirmis ve sol hemisferin fissurlerinin ortalama olarak 7,4 nim daha fazla oldugunu bulmustur.
Gene diger bir arastirma sonucuna gore ise Temporal Lobun;
%54 sagda
%18 solda
%28 asimetrik
olarak yapilandigina dikkat cekilmistir.
Gene bir baska incelemede Bilgisayarli Beyin Tomografisi yontemi kullanilarak yapilmis sag eli baskin kisilerde sol oksipital ve sag frontal loblarinin belirgin bir sekilde buyuk olduklanna dikkat cekilmistir. Butun bu arastirmalan bir noktada butunlersek eger cerebral dominans bugun tamamen kabul edilen ve yalnizca motor loblan kapsamayan ve loblar icin dusunulurse bagimsiz olarak gelisen ve bir cok santral kokenli probleme bakis acimizi duzenlememize yarayan bir olgu olarak karsimiza cikmaktadir. Kisaca dusunulurse beynin bir hemisferinin digerine oranla hareket ve duyu-algi uzerinde daha baskin olmasi anlamina gelmektedir.

Belirlenmesi

1- WADAYontemi(% 10 luk sodyum amital)
2- Dikotik Dinleme Teknigi (Isitme Yetenegi kullanilarak degerlendirilir)
Cerebral Doniinans Donunant El ve Konusma Bozuklugu
%25 kesin olarak sag elini kullaiiirlar.
%40 oncelikli olarak sag elini kullananlar
%25 her iki elini de kullananlar
%10 oncelikli olarak sol elini kullananlar
sol elini kullananlann orani belirlenememistir.
Arastirmalar sonucu olusturulan yukaridaki tabloda durum acikca gorulmektedir kisilerin Cogu ailesinden ve cevresinden etkilenerek sag elini kullanir % 25 lik kitleyi olusturan kisim da ise hemisferler arasi dominantlik yoktur ayni durum %10 ve 40 lik kitle icinde gecerlidir. Bunun konumuzla ilgisine gelince 64 kisilik bir konusma bozuldugu tanisi konulan kitlede yapilan arastirmalar gostermistir ki motor dominant hemisferdeki bozulduklar sonucunda olusan konusma bozukluklarinda iyilesme orani %2 yi gecmezken bu oran diger grupta %80 olarak hesaplanmistir.
Cocuklukla Iliskisi:Cocuklarda onemil olan 5 yas sinindir soyle ki lisan cocukluk doneminin sonuna dogru esas olarak 5 yasinda ses gelisiminin tamamlanmasi ile tamamlanir. Bu evreden once tam bir dominanttan soz edilemez o nedenle bu sinirda onceki yaralanmalann tedavisi daha kolaydir.
Bir diger konuda cinsiyettir kizlarda lisan ve entelektuel gelisim daha cabuk tamamlanir kizlarda cerebral dominantligin tespiti daha zordur.

LISAN

Lisan esas olarak cerebrumun ozel alanlari ve bu ozel alanlar arasindaki ozel baglantilarin ortaya cikardigi fonksyonlar butunu olarak tanimlanabilir. Noropsikolojik acidan ineeleiiirse sosyal bir gelisim sureci icerisinde meydana gelen gelismeler ve degisimler butunudur. Psikofizyolojik acidan ise zaman icerisinde beyin tarafindan kazanilan beyindeki aktif dinamik dengelerin kurulumu ile iliskilendirilmis bir fonksyonudur.
Bu derece farkli ve karmasik olarak yapilanan lisan da meydana gelen bozukluklann terapisinde dogal olarak zor ve komplike oldugu kadar da cok yonlu olmak zorundadir.
Lisan bozukluklarinin rehabilitasyonunda
Norolog
Norofizyolog
Noropsikolog
Linguist
Konusma terapisti
Odyolog
Lisan ve Beyin Aslinsa lisan olusumu beyin icerisindeki alanlar ve bu alalar arasi baglantilarla beraber beyin ve diger ust yapilarin durumuna siki sikiya baglidir ozellikle pre natal ve post natal evrede cocuk ve dogumun normalligi ile iliskilidir. Cocukluk doneminde artik insan egitimi basladiginda bu alanlarda bu egitime ve konusulan lisana uygun olarak gelismeye baslar. Beyindeki loblar arasinda ve ozel bolgeler arasinda assosiasyon alanlari ve baglantilar kurulmaya baslar. Visuel,isitsel,algisal alanlar birbirleri ile iliskilendirilir. Cocuk bunun sonucunda uzun suren konusmayi ogrenme cabasindan sonra okumaya daha hizli bir gecis yapar dogal olarak okumaya geciste yetersiz kalan cocukta konusma gelisimi ile ilgili bir kusur aranilabilir bu ozellikle okullardaki egitim uzmani ve ogretmenleri yakindan ilgilendirmektedir.
Ayni zamanda bu donemde konusmanin akiciligi, anlamliligi,okuma,yazma, sayisal islem kapasitesi de gelisir. Bu evreden sonra konusma gelisimi tamamlanmis ise geriye kalan esneklikler ve ozel cabalar cevresel faktorlerle egitim faktorlerine baglidir.
Ilginc olarak karsimiza cikan bir diger noktada konusma yeteneginin cok yonu olmasidir. Her birey kendi icerisinde ve cevresindeki etkilesimlerle beraber yasadigi toplumun lisanini ogrense de ve beynindeki yapilar bu etkenlere uygun bir gelisim farkliligi gosterse de bu bireyin ilerde baska farkli lisan ogrenmesine engel olmaz bu yapilar bir cok lisanin konusulup anlasilmasini saglayacak kadar esnek ve genis bir tabana sahiptir. Tabii normal bir gelisim mevzuu oldugunda bu sekilde dusunulmelidir.


Lisan ve Beyindeki Yapilanmasi


Aslinda bugune kadarki karmasik ve klasik sikici bir anlatima burulu noranatomiye farkli bir sekilde yaklasmak bu konu uzerindeki en temel tedavi ve rehabilitasyon calismalarini gelistirerek daha kontrollu ve daha saglam ilerlememizi saglayacaktir bu nedenle tekrar ele dusunulecek olursak beyinde bir cok temel ve karmasik fonksyonlarla ilgili alanlar numaralandirilmislardir aslinda bu numaralandirma beyin uzerinde bir nevi haritadir ama temelde bu kadar kansik degildir. Beyin ilk olusumu itibari ile Primer Kortem adi verilen yapilana ozellesmeye baslar bunu unimodal alanlar ve bu alanlarla iiskilenme izler primer kortex bir extremitemizle yaptigimiz bir tek hareketi olusturan alanlardir unimodal alanlar olarak bahsettigimiz alanlar ise hemen bu primer alanlarin etrafinda yer alan ve o alanin yaptirmis oldugu hareketin bir ust merkezi konumunda bulunur ve o hareketin daha komplike ve ozenli yapilmasini saglar.
Unimodal assosiasyon alanlari girislenini primer kortexden aldiklari uyarilara karsi belirli fonksyonlar ortaya koymaktadirlar ve bu noktadan sonra uyarilar daha komplike ve diger hareketlerle beraberce yapilmasini saglayan seconder assosiasyon yollan ile daha karmasik ve bir daha ust merkezlere uyanlan iletirler.

Bu ust alanlar tek tur fonksyonlarla degil daha karmasik yapili fonksyonlarla iliskili heteromodal alanlardir.


Kompleks motor


aktivite,gudu,somatoensoryel,visuel,emosyonel
regulasyon,bellek,hormonal kontrol bu etkenler bir araya getirilerek ortaya konan fonksyon insanin davranislari ve kisiligidir.
Mesela gorme ve kulak duyusu daha icte yer alan limbik sistemle iliskilendirilirler.
Hiyerasik dizilim icerisinde en son ve en urkutucu halkayi limbik ve para limbik sistem olusturmaktadir. Fonksyonlanni hala tam olarak cozemedigimiz bu yapilann emosyonel ve kisilikle ilgili oldugu tartisilmayacak bir gercek olsa da henuz ne sekilde yapilanarak gorevlerini yerine getirdigini bilmemekteyiz. Sanki bu fonksyonlan korumak istermiscesine de bu yapilar sinir sistemi icerisinde en icte ve merkezde yapilanmis en ic merkezler haline gelmis etrafi loblarla cevrilmis yapidadirlar. Ve bizlere bu sistemin en son halkasi izleniniini vermektedirler.


Konusma ve Dilin Gelisimi


Onceki bolumde lisan basligi altinda kisa ve onemli noktalarma degindigimiz dil ve konusmanin gelisiminin baslangici dogumdur. Bu evrede bebek dogduktan sonra,duymaya baslar. Etrafindaki her ses onun icin onemlidir. Bir sure sonra bebekte secici olarak bu seslere karsi tepkiler ortaya cikar ve bu tepkiler gittikce daha anlamli ve cevresine uyumlu hale gelir. Devammda endi ihtiyaclanni karsilayabilecegi ve cevresi ile etkilesimli iletisim evresi ve sonrasinda anlama,anlamli ifade edebilecegi sesleri kullanimi ile devam eder. Bu gelisme hem fizyolojik olarak hem de anatomik olarak ve beyninde katilimi ile (isitme bolgesi,plica vocale ). Bu bolgede de seslerin cikartilmasi bu surec icerisin de tamanilanir.


1 MOTOR BECERI


Bagimsiz oturabilir

Ayaga kalkar
Desteksiz yuruyebilir

KONUSMA BECERISI

Konusma oncesi heceleme
sesleri
Ilk kelimeler cikar
Iki kelimeli tumceler
Isimlendirme


FAKAT LISANIN KONUSULMASINDA ENTELEKTUEL GELISIM ONEMLIDIR.


Lisanin,konusma becerisinin gelisiniini zamansal olarak inceleme disinda birde zaman kavrami haricinde fizyolojik bir gelisim egriside bulunur bunlar;
Sensor Gelisim
Motor Gelisim
Psikomotor Gelisim
Entelektuel Gelisim
Aslinda gelisime farkli bir bakis acisinda siniflandirilmasi olarak ta dusunulebilir. Asagidaki sekil daha once isitme ve konusma,bunlarla ilisili olan ayn sekillerde gosterdigimiz bolgeleri icerir.
Isitme ve Konusma Rehabilitasyonu Tedavi Programi 1)Seslenn kazanimi ve sozlu ifade,anlama
a>Resim tanimlama(1 .2,3) b)Sesli evet/hayir cevapli sorular(kademeli> c)Sozel emirleri takip etme
2)Kognitif Tedavi e)Komplike yazma direktifleri SozeL problem cozumleri
g)Yapilanlari sozel olarak akla uygun nedenlere baglamak h)Zit kelimelerle iliskilendirmek
i)Sozel nedenlere baglamak i)Dediklerini yazmasinin istenmesi
3)Sozel Rehabilitasyon a>Sozel olarak kelime tanima
b)Isim tanimlama c>Esanlamli kelimelerin kazandirilmasi d)Zit anlamli kelimelerin kazandirilmasi e>Kelimeleri duzgun ifade etme
4>Okuma Rehabilitasyonu
a)Birbirine uyan harfierin>kelimelerin kullanilmasi c)Uyumlu kelime ve resimlerin okunmasi d)Tam tanimlama ve aciklamali okuyarak e)Okuma yolu ile evet/hayir cevap soru calistirilmasi f)Paragraf kavrama(Asamali ve ilerleyici) g)Uyumlu kelime kullanimi
5)Yazma Rehabilitasyonu a)Kelime kopyalama b>Fiil barindirmayan kelime kopyalama c>Kelime tamamlama d>Resimlerin adlarini yazma e)Dil ve lisana uyan kelime gruplari tamamlama O kisisel bilgilerini yazmasi g)Farkli kelimelerle cumle tamamlamak h)Farkli kelime gruplari ile cumle tamamlamak i)isimlendirerek yenide bagimsiz kelime yazmasi i)Uyumsuz kelimeler U Esanlamli kelimeler yazma k)Zit anlamli kelimeleri yazma l)Kelimelerle cumle kurma m)Tumce kullanarak cumle kurma n>Okuyup yanlislari duzeltme o)Uzatilmis bir surede yazi yazma o)Farkli formlarda cumleler kurma
6)Oral ve Motor Rehabilitasyon a)Oral ve motor egzersizleri b)Yemek listesi c)Sozel olarak rahatlatici egzersizler d)Ses pratiklerinin yapilmasi e)Cift seslilerin pratigi
Duzgun ve anlasilir ve basit kelimelerle konusma g)Kucuk farkli parcalama ses pratigi


EGITIM

Ailelerin beklentileri ile cocugun gercekte yapabildikleri arasindaki farki gostermek cok onemli bir amactir. Amaclarimiz kisa surelidir ve cocugun yakin zamanda ogrenebilecegi davranislardir. Ne cok basit, ne de cok fazladir. Cocuklari acele etmeden, zorlamadan ve sabirla egitmeliyiz.
Tanilariniz ayni da olsa unutmayin ki her cocugun kalitsal ve cevresel sartlari farklidir. Cocugun cesitli alanlardaki gelismesi kendi bunyesi icinde birbirinden ayri zamanlarda hizlanip yavaslayabilir. Hangi yasta olursa olsun her cocugun kendine ozgu bir buyume ve gelisme bicimi, gelisme temposu vardir.
Beyinde eger bir bolum gorevini yapamiyorsa, bir digeri o gorevi ustlenebilmektedir. Hatta eger ogrenme yollarindan biri herhangi bir nedenle tikanmissa, yan yollar dogal olarak gelisebilmektedir.
Cevredeki ilginc ve parlak renkli uyaricilar (resimler, posterler, takvimler) cocugun gorsel dikkatini cekmek amaci ile cesitlendirilir. Cocugun dikkatini cevredeki bazi nesnelere cekin. Belli bir anda tek duygu uzerine yogunlasmasini ve bilgi almasini saglayin (bak, gor, dokun, kokla, tat, hisset).
Ogrenmenin dogal duzeni, sevecen insan iliskileri ile ve nesnelere dokunmayi, onlari hissetmeyi, tutmayi ve incelemeyi saglayan gorsel G mekansal faaliyetlerle (su ve kumla, ya da kopeklerle, yap boz, pazil, legolar, bilmece turu oyuncaklarla oynamak) veya bedenin mekan icinde algilanmasini saglayan yuvarlanmak, emeklemek, tirmanmak gibi hareketlerle baslar.
Cocuklarinizla olan bitenler uzerine konusun. Dil, beynin dusunme, ogrenme ve planlamaya iliskin bir kontrol merkezi olarak gelisebilmesinin aracidir.
Cocuga, onu saran dunyayi ve cevresindeki esyalari ogretirken, onlari gosterin, dokunun, adlarini soyleyin. Ayni metodu kullanarak degisik insanlari, hayvanlari, kuslari, agaclari ogretin. Ayni sekilde cocugun kendi vucudunu da ogretebilirsiniz. Vucudun degisik parcalarini isaret ederek, o parcanin ne oldugunu soyleyerek ogretin ve cocuktan da sizin yaptiklarinizi yapmasini, soylediklerinizi soylemesini isteyin. Istedigi sey hakkinda konusmasi ve o seyin adini soylemesi icin cesaretlendirin, tesvik edin. Soylediginizi tekrar ettirerek yeni cumle kurmasini ogretin.
Cocugunuz doke saca da olsa yemek yiyebilmeli, soyunup giyinebilmeli, oyuncaklarla kendi basina ilgilenip, en basitinden de olsa bir oyun kurabilmeli, evde bazi isler yapabilmelidir. Butun bunlar zihinsel veya fiziksel engelin derecesine gore cok zor ve uzun surede kazanilabilir, ama en agir cocuklarin bile belli duzeylerde bir cok seyi becerebildiklerini biliyoruz.
Her duzeydeki cocuk icin evde yapmaya heves duyacagi bir takim isler vardir (camasir katlamak gibi). Cocuga evde en basitinden de olsa mutlaka bazi sorumluluklar ve isler verilmeli ve basarabildiklerinde odullendirmeliyiz


ANNELER NELER YAPMALI


3-4. Ayda Normal Gelisim:
Resim1: Rahat bir sekilde sirtustu yatiyor. Burun-cene-gobek-kasik cizgisi duzgun. Su andaki durusu ilerdeki oturma durusunu animsatiyor. Yatarak kaslarini, ilerde oturma pozisyonuyla ilgili antrenman yapiyor ve omurilige zarar vermiyor.


Resim2: Saglikli bebek ilk uc ayda situstu simetrik sekilde yatarak antrenman yapar. Bunun icin duzgun bir yere ihtiyac vardir. Cunku bas, govde ve kalca duzgun bir sekilde yerden destek alirsa(sirtustu stabilizasyon) kollar ve bacaklar vucudun onune dogru kaldirilabilir. Bu sekilde boyun-govde-kalca ve bacak kaslari guclenir.


Resim3: Yapay anne kucagi ve sallanan araba koltugu yuzustu yatmayi saglamiyor. Ama cocuk yuzustu yatarken sirt kaslarini gelistiriyor ve denge kurmayi ogreniyor.



5-7. Ayda Normal Gelisim:Cocuk 4-5. ayda sirtustu dengeyi cok iyi saglar. Boyun ve govde gergindir. iki bacak da disariya donuktur. 5 aylikken ayaklarina bakiyor, kalcasini yokluyor. Oturma hareketi icin kusursuzdur. Govdesi bu duzgun ve dogru durus sayesinde yamulmuyor.



6 aylikken bebek ayaklarini eline, 7 aylikken agzina goturuyor. Bu hareketlerle vucut dengesi ayarlaniyor. Vucut agirligi basa yukleniyor. Bu sayede kalca omuru geriliyor. Yapay anne kucagi, sallanan araba koltugu ve erken oturmak yuzustu pozisyonu engelliyor. Cocuk sadece yuzustu pozisyonda sirt kaslarini guclendiriyor. Durmadan ellerine yukleniyor ve vucut agirligini kalcaya veriyor. Bu sekilde omurilik sirtinda kalcasina kadar bir yay seklini aliyor. Bu sayede ozellikle omurganin kalca bolgesi gucleniyor. Cocuklarin ten kontagina ihtiyaci vardir. Ayaklarini elleriyle tuttugunda bu gelisir ve ayakta durmanin da hazirligidir. Bunu yapamayan cocuklarda mutlaka oyun seklinde bu ten kontagini hissetmesini saglamaliyiz.
5-8. Ayda Normal Gelislim;


6-7. aylardaki cocuklar artik sirustu yatmak istemezler. Sirtustunden yuzustune donerler. Bu donus sonraki yurumek icin kucuk bir antrenmandir. Ustte kalan kol ve bacak vucut ortasindan diger tarafa donuyor. Kalca ve omuz kusagi arasindaki omurganin donmesi bizim ilerde dengeli yurumemizi saglar. 9-12. Ayda Normal Gelisim : Kendi vucudu etrafinda donen cocuk yan pozisyonu kesfeder. Orada iyi bir dengeyle oynar, alt yan taraf ise onun destek bazidir. Alt bacak gerilmis bir sekilde dururken ustteki cekilmis bacagiyla kendini tutar. Bu sekilde simdiden ilerdeki atacagi adimlarinin antrenmanini yapmis olur. Cocuk kendinden emin emekliyorsa kendini yukariya dogru cekecek bir yer arar ve ayaga kalkar. Bunu yaparken bacagini one dogru koyar, yarim dizlerinin ustunde durur. Birinci yilin sonuna dogru cocuklar bu kabiliyetlerini gelistirir. Cocugun ayaklarinin tutma refleksi var olan bir reflekstir. (Tabanindan uyari verdigimizde parmaklariyla yakalamaya calisir.) 1. yilin sonuna kadar devam eder. Tamamiyla fizyolojiktir. Bu cagda yok ise serebral palsi belirtisidir. Ellerin yakalama refleksi 6. ayda, ayaklarin yakalama refleksi 12. ayda yok olur.

ANNELER NELER YAPMAMALI

Calisma sirasinda uzun aralar vermekten kacinmali,
Cocugun agzinda emzik olmamali. Cunku bizim dikte ettigimiz motorun disinda motor olusacaktir.
Konusma cagindaki cocuklar cok konusmamali. (Konsantrasyon icin masal sarki dinlettirilebilir).
Anne ile cocuk arasinda iletisim cok onemlidir. Annenin ses tonu nazlandirici, onun dikkatini aglama sebebinden uzaklastirmak icin sakinlestirici ve guven verici olmalidir. Beyni uyariyor olmamiz nedeniyle cocuklarin uyku saatinden hemen once yapilmamali.

SP ve Aile Yasami

SP li cocuk ailelerinin dertleri diger engelli cocuk sahibi ailelerle benzesir. Ancak SP de fiziksel sorun daha belirgin oldugundan aileler olayi daha hizli kabullenir ve yapabilecekleri icin daha cabuk ugrasmaya baslar.
SP li cocugu olan bir ailenin en buyuk kaygilarindan biri bizden sonra cocugumuza kim bakacak korkusudur. Bu nedenle cocugun bagimsizligini kazanmasi cok buyuk onem tasir. Baslangictaki en buyuk zorluk teshisin konulmasi ve sorunlarin kabullenilmesidir. Zamanla sorunlar kabullenilir ve aile cocuga kazanabilecegi bagimsizligi kazandirmaya calisir. Buna karsin ayni zamanda cocugu elden geldigince koruma ve rahatlatma cabasi icindedir. Bu asiri koruma ise cocugun bagimsizligini kazanmasini kismen de olsa engeller.
Her aile bu sorunu kendi yontemiyle zaman icinde halleder. Bazen de psikolog, doktor ve terapistle yapilan calismalar ailelere yardimci olabilir. Onemli olan cocugu toplum ve aile yasamindan elden geldigince koparmamak, onu sorunlari ile birliktekabulederek ailenin tum bireylerini mutlu edebilecek bir yasam duzeni kurmayi basarabilmektir.
SPli cocugu buyuturken aile, arkadas ve akrabalarindan olusan yakin cevrenin yanisira terapist ve hekimlerden olusan saglik ekibinden de destek gormelidir. Yurtdisinda ailelere destek vermek amaciyla olusturulan derneklerde SPli cocuk aileleri ve cocuklar birbirleriyle tanismakta, tecrubelerini paylasmakta, birlikte sinema, tiyatro, yaz kamplari gibi faaliyetlerde bulunmaktadirlar. Benzer derneklerin ulkemizde de faaliyete gecmesi SPli cocuklarimizin toplum hayatina katilmasini kolaylastiracaktir. Kisaca birbirine destek olmak, dertlesmek ve pratik cozumler bulmak sikintilari hafifletip hayati kolaylastirir. Ayrica Aile terapisi de onemli katki saglayabilir. Ulkemizde bu konuda baslatilan bir calisma sizler icin kitabin sonuna eklenmistir
Yasa gore tedavi hedefleri

Bebeklik Donemi


Bu donemde SP tanisini koymak guctur. Ancak anneler uc aydan sonra ellerini surekli yumruk seklinde tutan, bir kol ve bacagi az hareket eden veya kasilmalari olan bebeklerini suphelenerek doktora getirirler. Basini tutma, donme, oturmada yasitlarina gore geri olan bebekler SP acisindan Cocuk Norolojisi uzmani tarafindan degerlendirilirler. Cocukta bir gelisim geriligi saptanirsa duzenli egzersizlere baslanir. Belirli araliklarla doktor kontrollerini yaptirarak cocugun gelisimi takip edilir. Bebeklik doneminde egzersizlerin duzenli olarak yapilmasi yanisira ailenin egitimi, bebegin bakiminin ihmal edilmemesi, varsa nobetlerin tedavisi gerekir.

Oyun Cocugu Donemi

Oyun cocugun en onemli isi ve ogrenme aracidir. Her yastaki cocuga uygun sonsuz sayida ogretici ve gelistirici oyun vardir. Oyun her cocugun hayatinda yeri doldurulamayacak en buyuk egiticidir, cocugun ic dunyasina ulasan en guzel yoldur. Bu nedenle tedavi araci olarak cok etkilidir.
SPli cocuklarin da ne sekilde olursa olsun oyun oynamaya tesvik edilmesi gerekir.Oyun cocugu doneminde cocuk ayri bir varlik oldugunu anlar, baska cocuklardan farkli oldugunu hisseder ve bedensel engelinin farkina varir. Bu yaslarda merak, endise, kaygi duygulari baslar. Bu donemde cocugun hareketinin kolaylastirilmasi gereklidir. Cunku hareket edebilen cocuk cevresindeki varliklara dokunur, cevresini arastirir, bu yollarla zihinsel gelisimi hizlanir, endise duygusu azalir. Ayrica yine bu yaslarda cocuga yasina uygun kendine bakim sorumluluklarini da ustlenmeye baslamasi, giyinip soyunmada, yikanirken ve yemek yerken yardim etmesi ogretilmelidir. Bu donem en yogun fizyoterapi ve egzersiz gerektiren donemdir.

Okul Donemi

Cocugun akranlariyla kaynastigi ve ozurluluk halinin farkina vardigi bir donemdir. Bu donemde egitim cabalari on plana cikmali, cocugun cevre ile iletisim kurmasi saglanmalidir. Cok yogun egzersiz ve fizyoterapiye ragmen 7 yasina dek normal, bagimsiz yurume saglanamayan cocuklarda ameliyat gibi farkli tedavi girisimleri dusunulebilir. Ancak 7 yasindan sonra bagimsiz yurumenin saglanmasi daha guctur.

Ergenlik ve Eriskinlik Donemi

Ergenlik doneminde SP'li cocuk toplumsal engeller ve fiziksel zorluklari nedeniyle daha fazla gucluk ceker, psikolojik sikintilari artar. Bagimsizlik istegi belirginlesir, arkadaslari ile daha fazla vakit gecirmek ister. Ergenlik doneminde benlik kaygisi olusur, ozurlu olmanin getirdigi ruhsal sikintilar daha cok baskilanmislik hissi, kendine acima ve ofke seklinde gorulur. Bu donemde yogun psikolojik destek gerekir. Uretken olup kendi hayatini kazanabilen, becerilerini kullanan cocuklarda olumsuz duygular daha nadirdir.
Ailelerin Dikkat Etmesi Gereken Noktalar:
Cocugunuzu sahip oldugu kapasite ve yetenekleri icinde yapamadiklari ile degil yapabildikleri ile degerlendirin, baska cocuklarla karsilastirmayin, kiyaslamayin.
Kendinizi cok yalniz, caresiz ve yorgun hissedebilirsiniz, hatta bazen kendinizi suclayabilir, ailenizi ihmal ettiginizi dusunebilirsiniz. Bunlar son derece dogaldir, bu duygularinizi sevdiklerinizle paylasin ve hekimlerinize anlatin.
Kendi ihtiyaclarinizi ve aile iliskilerinizi ihmal etmeyin, siz guclendikce cocugunuza daha fazla yardim edebilirsiniz.
Benzer sorunlari yasayan cocuk ve ailelerle daha yakin iliskiler kurun.
Hastalik hakkinda yeterli bilgi edinin. Varolan kaynaklari okuyun, sizler icin kurulmus olan derneklere destek verin.
SP konusundaki seminer, panel gibi egitim toplantilarina katilin, gelismeleri izleyin.
Cocugun durumunu gozleyin, tedavi ekibinizden neler istediginizi bilin ve bunu acikca ifade edin.
Fizyoterapistinizin evde yapilmasini onerdigi egzersizleri ogrenin ve uygulayin, anlamadiginizda sorun.
Cocugunuzun egitimini surdurmesi icin ugrasin. Normal okullara gidemeyen cocuklar icin ozel egitim kurumlarindan yararlanin.
Cocugunuza karsi cok korumaci olmayin. Hareket guclugu ceken cocuga her istedigi hemen verildiginde cocuk hareket etme istegini kaybeder. Oyuncaklarini belirli bir mesafeye koyarak hareket etmesi icin cocugunuzu tesvik edin.
Cocugunuzun yasina uygun kendine bakim yeteneklerini kazanmasi, ornegin elini, yuzunu yikayabilmesi, giyinip soyunabilmesi yemegini yiyebilmesi icin ona destek olun, en azindan bunlari yaparken size yardimci olmasini saglayin.
Bebeklik doneminde cocugunuzu uygun sekilde tutmayi, beslemeyi, egzersizlerini yaptirmayi ihmal etmeyin. Bebeklik donemi bir belirsizlik donemidir, moralinizi bozmadan bebeginizi sevin.
Oyun cocugu doneminde cocugun govdesini destekleyerek ellerini kullanabilmesini oyun oynayabilmesini saglayin. Bu tedavinin en onemli kisimlarindan biridir.
Okul oncesi ve okul doneminde cocugun okula hazir olup olmadigini ogrenin ve tedavi ekibi ile birlikte uygun egitim plani yapin.
Ergenlik genclik doneminde ruhsal acidan cocugunuza destek olun, sikintilarinizi paylasin.
Yasamin her doneminde toplumdan ve saglik kurumlarindan ne istediginizi bilin ve bunu uygun bicimde dile getirin. Unutmayin ki SP li cocugun nelere ihtiyaci oldugunu en iyi siz bilebilirsiniz. Bu ihtiyaclar dile getirilmedikce sorunlarin cozumu mumkun olmaz. Sesinizi duyurun, isteklerinizi anlatin, toplumun bu konudaki duyarligi ancak sizin cabalarinizla artacaktir.
Hareket problemi olan bebekleri erken aylarda ana kucagina oturtmak sakincalidir.
Yurutec bu bebekler icin hem tehlikelidir hem de hareketleri kisitladigi icin onerilmez. Ayrica yurutecte uzun sure durmak ayak bileklerinde gerginligi arttirmaya yol acacagindan kullanilmasi uygun degildir. Ayni sekilde hoppala da zamanindan once ve yanlis yuk verilecegi icin ozellikle kalca ve ayak bilegi eklemleri icin zararli olacaktir.
Oturma, yurume gibi islevlere zamanindan once tesvik etmek ileride ortopedik sorunlara yol acabileceginden cocugun fizyoterapistine danismadan yapilmamalidir.
Cocuk icin yararli olmayan hareketler ileri donemlerde cocugun hareketleri ve becerilerini olumsuz yonde etkiler, eklemlerde kisitliliga ve sekil bozukluklarina yol acabilir. Aileler mutlaka fizyoterapistlerinin onerilerine gore davranmalidir.
Tavsan ziplamasi, normal cocuklarin etrafta hareket etmek uzere kullandiklari bir yontemdir. Bu hareket bazen Cerebral Palsyli cocuklar tarafindan da kullanilabilmektedir. Ancak spastik cocuk icin bu hareket zararlidir. Spastik cocukta kalca, diz ve ayak bileginde bukulmeye egilimi arttirir, ortopedik bozukluklar, hatta ayakta durma ve yurumede guclukler meydana getirebilir.
Normal bebek dogdugunda refleks yurume vardir. Yenidoganda ayaklardan birinin tabani herhangi bir yuzeye dokundugunda diger bacak bukulur ve yurume goruntusu verir. Bu refleks yaklasik 4 hafta devam eder, daha sonra devam etmesi normal degildir. Kollarinin altindan tutulan Cerebral Palsyli bir cocukta bu refleks kaybolmadigi icin aileler yurume hareketi olarak degerlendirirler. Halbuki bu hareket yenidogan cocugun reflekslerinden farksizdir. Cunku normal cocuk yurumeye baslamadan once, emniyetli olarak her iki ayagi uzerinde durmayi ogrenir.
Yararli bir tedavi programi yanlis hareketlerden sakinarak ve bunlarin sebeplerini anlayarak gerceklesir. Cocugun nasil tutuldugu cok onemlidir. Yanlis tutus ile kasilma ya da istemsiz hareketler artabilir, anormal hareketler aciga cikabilir

Hiç yorum yok: